ادم ریوی و بیماری حاد کوهستان

به دلیل تشابه علائم ادم ریوی با بیماری حاد کوهستان، که در نتیجه صعود سریع اتفاق می‌افتد، در مراحل اولیه این دو با هم اشتباه می‌شوند. علائم بیماری حاد کوهستان عبارت است از سردرد، بی اشتهایی، حالت تهوع، احساس بیماری، اسهال. سایر علائم آن بسیار شبیه علائم ادم ریوی است؛ نظیر اضطراب، تنگی نفس، تند شدن ضربان قلب و سرفه که علائم مذکور تشخیص اولیه مشکلات ناشی از صعود به ارتفاعات را میسر می‌سازد. در صورت عدم توجه به علائم فوق، علائم شدیدتری بروز خواهد کرد و زمانی که شخص به خستگی وافر ناشی از بیماری برسد، کلیه علائم ذکر شده به بدترین وجه ظاهر خواهد شد و در نهایت منجر به خس خس سینه و خروج مایعی صورتی رنگ از ریه می‌شود. در این مرحله مصدوم به طور جدی در خطر است و احتمال کلاپس ریوی و مرگ قریب‌الوقوع خواهد داشت. به منظور جلوگیری از مشکلات فوق با یک برنامه معقول هم‌هوایی می‌توان با این بیماری مقابله کرد. به این ترتیب که در ارتفاعات 2000 متر، روزی 300 متر و در ارتفاعات 4500 متر به بالا، روزی 150 متر صعود کافی خواهد بود. در صورتی می‌توانید مطابق برنامه پیشنهاد شده صعود کنید که با هیچ یک از مشکلات مذکور مواجه نشده باشید. در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق باید فرود آیید. سه روز استراحت از اهمیت بسزایی برخوردار است. بهتر است که پایین‌تر از نقطه صعود به استراحت بپردازید. برخی کوهنوردان زمینه ابتلا به بیماری حاد کوهستان را دارند. تجویز داروی دیاموکس در طول مدت صعود به ارتفاعات بالای 2000 متر می‌تواند علائم مرضی را کاهش دهد. باید توجه داشت که رفع علائم مرضی نشان دهنده هم‌هوایی سریع شما نیست، بلکه فقط احساس بهبودب موقتی است. کوهنوردانی که مبتلا به ادم ریوی می‌شوند در معرض خطر حملات بعدی به هنگام صعود هستند که با تجویز داروی نایفیدیپین احتمال وقوع علائم کاهش پیدا می‌کند.

درمان ادم ریوی، فرود اضطراری و اکسیژن درمانی است. در چنین مواقعی می‌توان با استفاده از کیسه گامو، حالت صعود مصنوعی را به وجود آورد. به این ترتیب که مصدوم را در کیسه قرار می‌دهند و با استفاده از پمپ باد فشار هوای داخل کیسه و اطراف مصدوم را افزایش می‌دهند. افزایش فشار سبب ایجاد تعادل 330 متر می‌شود. ولی باید توجه داشت که کیسه باید به عنوان وسیله کمکی در انتقال مصدوم استفاده  شود نه به عنوان راه چاره. از آنجایی که این کیسه نسبتاً سنگین است و به کندی حرکت می‌کند، استفاده از آن نیاز به مهارت و تجربه کافی دارد. نایفیدیپین داروی انتخابی در درمان ادم ریوی است. پیشگام استفاده از آن پروفسور اوسوالد اولز است که با مسنر همنورد بوده است.

مکانیسم اثر این دارو به گونه‌ای است که از افزایش فشار خون ریوی جلوگیری می‌کند. زمانی که فشار خون در ریه‌ها بسیار بالا می‌رود، مایعی از عروق خونی به بیرون تراوش می‌کند که همان مایع صورتی رنگ کف‌آلود است. در چنین مواقعی کپسول را سریعاً داخل دهان مصدوم می‌گذارند تا با فشار دندان روی آن پاره شده و محتویات آن زیر زبان جاری شود. بدین ترتیب سریعاً جذب جریان خون می‌شود و نجات‌بخش خواهد بود. در صورت نیاز می‌توان دارو را تکرار کرد. مورد استفاده دیگر این دارو پیشگیری از بروز مجدد ادم ریوی در افرادی است که قبلاً به این بیماری مبتلا شده‌اند.

چنانچه تصور می‌کنید دارو برای شما مؤثر است، رژیم درمانی به شرح زیر است:

1-  بیماری حاد کوهستان، 250 میلی گرم دیاموکس یکبار در روز (از انواع طویل الاثر)

2-  ادم ریوی، 20 میلی گرم نایفیدیپین سه بار در روز

کوهنوردانی که مبتلا به ادم ریوی می‌شوند در حد بسیار ناچیزی قادر به هم‌هوایی هستند. این مسئله محققان را بر آن داشت تا افرادی را که در معرض خطر هستند شناسایی کنند و آگاه سازند.

پروفسور ریچالت و همکارانش تست ورزشی را ابداع کرده‌اند که در آن شرایط ارتفاعات شبیه‌سازی شده است و واکنش افراد نسبت به وسیله تنفس هوایی که اکسیژن آن کاهش می‌یابد بررسی می‌شود. بدین وسیله می‌توانند معین کنند که کدام دسته از افراد به درجات خفیف، متوسط و شدید بیماری حاد کوهستان مبتلا خواهند شد. این مسئله در مورد ادم ریوی صدق نمی‌کند اما پروفسور ریچالت شدیداً نگرانی کسانی است که به تست پاسخ مثبت داده‌اند به میزان زیادی در معرض ابتلا به ادم ریوی هستند و به آنها توصیه کرده است که به ارتفاعات نروند. علی رغم توصیه توصیه وی سه نفر صعود کردند و هر سه بعلت عدم ریوی جان سپردند.

در تحقیقی که ما (نگارندگان مقاله) با همکاری گروهی بلژیکی انجام دادیم، مشخص شد که افراد مبتلا بهادم ریوی در محیط شبیه‌سازی فشار خون ریوی بالاتری نسبت به کوهنوردان سالم دارند. علی رغم نتایج ارائه شده تست قابل اطمینانی که بتواند افراد در خطر را معین کند ابداع نشده است. ما آزمونی مشابه آزمون یادشده ابدااع کرده و آن را در مورد گروهی از کوهنوردان که به ارتفاعات صعود کرده‌اند بکار گرفته‌ایم. با وارد کردن افراد داوطلب به استنشاق هوای کم اکسیژن پاسخ فیزیولوژیک را مورد بررسی قرار دادیم. این دارو که مشابه نایفیدیپین می‌باشد، بخاطر کنترل فشار خون در عروق ریوی که در واقع جواب فیزیولوژیک به صعود به ارتفاعات بوده و افزایش بیش از حد آن موجب بروز ادم ریوی می‌گردد، بسیار امیدوار کننده است.